Budynki, szczególnie te wysokie, mogą osiadać, ulegać spękaniom bądź przemieszczeniom czy odchyleniom od pionu. Dlatego też, aby inwestycja budowlana przebiegała zgodnie z projektem budowlanym, a eksploatacja budynku była bezpieczna i nie zagrażała jej mieszkańcom, konieczne są pomiary geodezyjne określane jako geodezyjne pomiary pionowości budynku.
Zobacz naszą nowoczesną Mapę Geoportal360
Jednym z wymogów prowadzenia budowy domu, czy innego przedsięwzięcia budowlanego, jest zapewnienie obsługi geodezyjnej danej inwestycji.
W myśl ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Art. 27a. kierownik budowy, a jeżeli nie został ustanowiony, to inwestor, powinien zapewnić profesjonalną obsługę geodezyjną wszystkich etapów budowy – począwszy od opracowania mapy do celów projektowych po czynności wykonywane w trakcie budowy takie, jak wytyczenie obiektu budowlanego w terenie, wykonywanie pomiarów kontrolnych oraz pomiarów przemieszczeń i odkształceń obiektu budowlanego.
Zgodnie z Art. 2 pkt. 2a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne obsługę geodezyjną może prowadzać osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii. W myśl przepisów prawa, kontrolą pionowości (badaniem pionowości) powinny być objęte wszystkie etapy realizacji budowli, a mianowicie:
- roboty ziemne i przygotowawcze,
- budowa fundamentów,
- budowa i montaż konstrukcji nośnej,
- ustawienie i montaż ciężkich maszyn,
- instalacja urządzeń technicznych.
Bez geodezyjnych opracowań wstępnych i projektowych, wyznaczenia położenia obiektu i jego elementów w czasie budowy, inwentaryzacji powykonawczej nie można by było realizować żadnej inwestycji budowlanej.
Do istotnych czynności obsługi geodezyjnej prac budowlano-montażowych należą pomiary kontrolne, wykonane po zakończeniu określonych etapów (stadiów) lub cykli budowy i montażu.
Typowymi pomiarami kontrolnymi są pomiary:
- zakończonych robót ziemnych (odbiór robót), których przedmiotem są poziome wymiary wykopów i nasypów, rzędne charakterystycznych punktów wysokościowych, nachylenia skarp, spadki podłużne wykopów wykonanych w celu ułożenia przewodów,
- górnej powierzchni fundamentów betonowych oraz betonowych konstrukcji wsporczych (filarów, podpór),
- osadzonych w fundamentach elementów, których zadaniem jest połączenie konstrukcji nośnej budowli z fundamentami (śruby kotwiczne, studzienki).
Sprawdzenia zgodności położenia fundamentów z projektem obiektu budowlanego należy dokonać, jeżeli potrzeba takiego sprawdzenia została określona w projekcie albo gdy zażąda tego inwestor lub inna zainteresowana jednostka.
Pomiar kontrolny pionowości budynku, przeprowadzany po zakończeniu budowy, jest pomiarem wyjściowym służącym do prowadzenia cyklicznych pomiarów w trakcie eksploatacji budynku. Badanie pionowości budynku pozwala na określenie czy elementy budynku zostały wykonane zgodnie z projektem budowlanym i czy nie ma żadnych odchyleń, które mogłyby przyczynić się do spowodowania katastrofy budowlanej.
Wykonanie pomiaru pionowości budynku, geodeta uprawniony potwierdza wpisem w dzienniku budowy lub dzienniku montażu.
W razie stwierdzenia rozbieżności między wynikami pomiarów, a ustaleniami projektu budowlanego, geodeta ma obowiązek odnotowania tego faktu w dzienniku budowy lub dzienniku montażu. Wpis rozbieżności pomiędzy projektem a pomiarem powinien być udokumentowany stosownym szkicem.
Pomiar pionowości budynku wykonywany w trakcie eksploatacji budynku jest szczególnie zalecany podczas wznoszenia obiektów wysmukłych, narażonych na działanie sił zewnętrznych (wiatrów, huraganów, drgań powierzchni gruntu, zmian temperatury powietrza, zużycia materiałów budowlanych).
Przeczytaj: Geodezyjny pomiar pionowości obiektów wysmukłych
W jakim celu wykonuje się pomiar pionowości budynku?
Pomiar pionowości budynków, do którego zalicza się pomiar odchyleń od pionowej płaszczyzny ścian budynku, wykonuje się w celu pozyskania informacji o geometrii obiektu i wyznaczenia odchyłek od ich usytuowania oraz zachowania parametrów budowy budynku z projektem budowlanym.
Zachowanie zgodności projektu budowlanego z parametrami budowy pozwala na bezpieczne użytkowanie budynku. Jednocześnie budynek posiadający aktualny pomiar pionowości jest bardziej atrakcyjny przy transakcji sprzedaży, a cena takiego budynku może być wyższa od tego, który takiego badania nie posiada.
Pomiar pionowości budynku może być konieczny w przypadku rozbudowy budynku, wykonywania głębokich wykopów w granicach już istniejącego budynku, prac remontowych czy odłączenia – zburzenia budynku przylegającego do jednej ze ścian budynku. Stałym pomiarem pionowości objęte zostały szyby windowe w budynkach wielopiętrowych.
Metody pomiaru pionowości ścian budynku
Niezależnie od wybranej metody badania pionowości ścian budynku ogólne zasady pomiaru geometrii obiektu budowlanego pozostają niezmienione, bowiem ich wynikiem jest uzyskanie współrzędnych przestrzennych obranych na budynku punktów, które reprezentują geometrię badanego budynku w lokalnym układzie współrzędnych.
W większości metod, badanie pionowości elewacji budynku opiera się o założenie na elewacji budynku siatki punktów, które reprezentują płaszczyznę ścian budynku.
Najczęściej dla celów pomiarowych punkty kontrolne wyznaczane są w bardzo charakterystycznych miejscach budynku takich jak zakończenia gzymsów, narożniki i krawędzie elewacji, pęknięcia elewacji itp. Punkty te są markowane, co oznacza, że nie wymagają dodatkowej stabilizacji. Zaletą opisanego rozwiązania jest to, że punkty mogą być zakładane bez stabilizacji w miejscach trudno dostępnych, natomiast wadą tego rozwiązania jest niska rozpoznawalność punktu zależna od oświetlenia, doświadczenia geodety wykonującego pomiar czy kąta obserwacji wykonującego pomiar. W przypadku dużej ilości punktów pomiarowych można zastosować oznaczenia wybranych punktów stosując znaczniki z folii dalmierczej, metalowe bolce lub tarcze celownicze.
Obecnie istnieją również metody pomiaru odchyleń ścian od pionu, które nie wymagają zakładania punktów kontrolnych na ścianach. Do metod tych zalicza się metody oparte o automatyczny pomiar kąta i bezreflektorowy automatyczny pomiar odległości, wykonywany tachimetrem skanującym i skaningiem laserowym, np. Trimble Rapid Positioning System.
W praktyce geodezyjnej do najczęściej stosowanych metod pomiaru pionowości elewacji budynku zaliczane są:
- metoda kątowych wcięć przestrzennych w przód
oraz
- metoda biegunowa 3D przy użyciu tachimetru z funkcją bezlustrowego pomiaru odległości lub za pomocą zwykłego tachimetru, celując do folii dalmierczych umieszczonych na wyznaczonych punktach elewacji.
W wymienionych metodach do pomiarów pionowości ścian budynku, czyli ich odchylenia od pionu, wykorzystuje się tachimetry laserowe oraz skanery laserowe.
W obu metodach pomiaru pionowości elewacji budynku na badanym obiekcie np. ścianie budynku umieszczana jest siatka kwadratów.
Dla wyznaczonych punktów siatki kwadratów określa się współrzędne przestrzenne x, y, z. Współrzędne te tworzą chmurę punktów, z której generowany jest model trójwymiarowy badanej ściany.
Pomiar pionowości elewacji budynku metodą biegunową 3D wykonywany jest z jednego stanowiska pomiarowego, natomiast pomiar pionowości metodą kątowych wcięć przestrzennych w przód wykonywany jest z dwóch stanowisk.
Ostateczne wyniki przeprowadzonych pomiarów geodeta przedstawia w formie graficznego modelu ściany budynku obejmującego siatkę modelu GRID (siatka kwadratów obrazująca model terenu – ściany) oraz mapę izolinii odchyłek od płaszczyzny pionowej ścian.
Tak sporządzona dokumentacja pomiarowa stanowi podstawę do prawidłowej interpretacji uzyskanych wyników.
Przeczytaj również: Pomiar elewacji budynku
Podstawa prawna i inne źródła:
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.
- Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne.
- „Wyznaczanie odchyleń ściany budynku od płaszczyzny pionowej na potrzeby diagnostyczne”. Wiesław Pawłowski, Marzena Damięcka, Marcin Jagoda, Czesław Suchocki.
Zdjęcie: Pexels.com
